Hướng Dẫn Cách Đọc Nốt Nhạc Guitar Cho Người Mới Bắt Đầu
Khi học đàn guitar, việc hiểu và ghi nhớ các nốt nhạc là bước đầu tiên giúp bạn chơi nhạc thành thạo. Trong bài viết này, IMCA sẽ hướng dẫn chi tiết cách đọc nốt nhạc guitar, từ cơ bản đến nâng cao, cùng các mẹo giúp bạn ghi nhớ nhanh và chính xác.
Giới thiệu về nốt nhạc
Nốt nhạc là ký hiệu âm thanh biểu thị cao độ trong âm nhạc. Trên đàn guitar, chúng ta sử dụng 7 nốt cơ bản: Đô (C), Rê (D), Mi (E), Fa (F), Sol (G), La (A), Si (B).
Các yếu tố cơ bản của nốt nhạc
- Cao độ: Mỗi nốt nhạc có tần số dao động nhất định.
- Cung và nửa cung: Là khoảng cách giữa hai nốt liền kề. Ví dụ, từ Mi (E) đến Fa (F) là nửa cung.
Nốt thăng (#) và nốt giáng (b)
- Nốt thăng (#): Cao hơn nửa cung so với nốt cơ bản.
- Nốt giáng (b): Thấp hơn nửa cung so với nốt cơ bản.
Hai cách đọc nốt nhạc guitar phổ biến
Tablature (Tab guitar)
Tablature (Tab) là hệ thống ký hiệu đơn giản giúp người chơi đàn dễ dàng nhận biết vị trí bấm trên cần đàn.
Cách đọc Tab:
- Gồm 6 dòng ngang đại diện cho 6 dây đàn.
- Số trên dòng chỉ vị trí phím đàn cần bấm.
Ưu điểm: Phù hợp với người mới bắt đầu, không yêu cầu hiểu biết sâu về nhạc lý.
Nhược điểm: Không cung cấp thông tin về cao độ hoặc nhịp điệu.
Sheet music (Nhạc phổ)
Sheet music là bản nhạc ký hiệu đầy đủ, giúp người chơi hiểu được cả cao độ, nhịp điệu và trường độ của bài nhạc.
Các yếu tố quan trọng trong sheet music:
- Khóa Sol: Biểu thị cao độ của các nốt nhạc.
- Dòng kẻ: Gồm 5 dòng ngang, các nốt được đặt trên hoặc giữa dòng.
Vị trí nốt trên sheet music: Ví dụ, nốt Mi (E) trên khóa Sol nằm ở dòng dưới cùng.
Tìm hiểu vị trí các nốt nhạc trên cần đàn guitar
Dây Mí (E) cao
- Nốt cơ bản: E, F, G, A, B, C, D, E.
- Biểu đồ minh họa vị trí các nốt trên dây E cao.
Dây Si (B)
Nốt cơ bản: B, C, D, E, F, G, A, B.
Dây Sol (G)
Nốt cơ bản: G, A, B, C, D, E, F, G.
Dây Rê (D)
Nốt cơ bản: D, E, F, G, A, B, C, D.
Dây La (A)
Nốt cơ bản: A, B, C, D, E, F, G, A.
Dây Mí (E) trầm
Nốt cơ bản: E, F, G, A, B, C, D, E.
Mối quan hệ giữa Tablature và Sheet Music
Tablature tập trung vào vị trí bấm trên cần đàn, còn sheet music biểu diễn cao độ và nhịp điệu. Kết hợp cả hai phương pháp sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về âm nhạc và cải thiện kỹ năng chơi đàn.
Ví dụ minh họa: Khi đọc sheet music, bạn có thể sử dụng tab guitar để xác định vị trí nốt nhạc trên cần đàn.
Bài tập thực hành đọc nốt nhạc
Bài tập đọc Tab
1. Xác định vị trí các nốt trên cần đàn theo Tab:
- Sử dụng bản tab của một bài hát đơn giản như “Twinkle, Twinkle, Little Star” hoặc “Happy Birthday”.
- Tập bấm đúng phím đàn theo chỉ dẫn trên Tab và nghe thử âm thanh phát ra.
2. Chuyển đổi vị trí nhanh trên cần đàn:
- Chọn một đoạn Tab có nhiều nốt chuyển đổi
- Tập di chuyển ngón tay nhanh giữa các phím theo đúng thứ tự.
3. Tập nhấn phím và gảy dây cùng lúc:
Kết hợp ngón tay bấm phím và tay phải gảy dây để tạo ra âm thanh chính xác.
Bài tập đọc Sheet Music
1. Nhận diện nốt nhạc trên khóa Sol:
- Bắt đầu với một sheet music đơn giản
- Xác định các nốt này trên khuông nhạc và tìm vị trí tương ứng trên cần đàn.
2. Ghi nhớ vị trí trên cần đàn:
Với mỗi nốt nhạc trên sheet, hãy thử tìm vị trí của nó trên cần đàn guitar.
Ví dụ:
- Nốt C: Dây 2, phím 1.
- Nốt D: Dây 2, phím 3.
- Nốt E: Dây 1, phím 0.
3. Chơi các đoạn nhạc ngắn:
- Tập chơi các đoạn nhạc phổ thông như “Ode to Joy” (Beethoven) dựa trên sheet music.
- Bắt đầu với tốc độ chậm, sau đó tăng dần để đạt độ trôi chảy.
Hướng dẫn tăng độ khó bài tập
1. Kết hợp Tab và Sheet Music:
- Chọn một bài nhạc có cả Tab và Sheet Music (ví dụ: “Canon in D”). So sánh cách các nốt được biểu diễn trên Tab và Sheet.
- Tập chơi từng phần, sau đó kết hợp toàn bộ bài nhạc.
2. Thực hành cùng metronome:
Sử dụng metronome để giữ nhịp. Bắt đầu với tốc độ 60 BPM và tăng dần khi bạn chơi ổn định.
3. Ghi âm và đánh giá:
Ghi âm quá trình chơi và nghe lại để phát hiện lỗi. Điều chỉnh cho đến khi đạt âm thanh chính xác.
Mẹo đọc nốt nhạc guitar nhanh chóng
1. Học từng nốt riêng lẻ
Tập trung vào từng dây đàn: Chọn một dây và ghi nhớ vị trí các nốt trên dây đó trước khi chuyển sang dây khác.
Sử dụng một ngón tay cố định: Để luyện tập, hãy bấm các nốt trên dây bằng cùng một ngón tay để hình thành trí nhớ cơ học.
Luyện tập đảo chiều: Chơi các nốt từ thấp đến cao và ngược lại. Điều này giúp ghi nhớ nốt nhạc linh hoạt hơn.
2. Ghi nhớ theo quy luật cung và nửa cung
Cung là đơn vị được dùng để đếm cao độ giữa các nốt nhạc trong âm nhạc. Mỗi nốt nhạc sẽ có một tần số xác định và Cung giữa các nốt nhạc là giống nhau ở tất cả các nhạc cụ. Ví dụ, nốt La (A) có tần số là 440Hz; nốt Sol (G) có tần số là 391.995 Hz.
- Một cung: Tương ứng các nốt nhạc cách nhau 1 ngăn trên cần đàn.
- Nửa cung: Tương ứng các nốt nhạc ở 2 ngăn liên tục không cách.
* Ngăn trên cần đàn guitar là các khuôn đàn được chia bởi các thanh chắn ngang trên cần đàn. Mỗi ngăn liên tiếp nhau sẽ được tính = ½ cung.
Và khoảng cách giữa 7 nốt nhạc: Do, Re, Mi, Fa, Sol, La, Si trên đàn guitar như sau:
Do – Re: cách nhau 1 cung.
Re – Mi: Cách nhau 1 cung.
Mi – Fa: cách nhau ½ cung.
Fa – Sol: cách nhau 1 cung.
Sol – La: cách nhau 1 cung.
La – Si: cách nhau 1 cung.
Si – Do: cách nhau ½ cung.
Ví dụ: Ở dây số 6, ta có dây buông là Mi thì ngăn dưới sẽ là Fa . Bởi Mi cách Fa 1 nửa cung hay Fa ở ngăn liên tiếp dưới Mi. Tương tự, dây buông số 3 là Sol. Ta có Sol – La cách nhau 1 cung nên La cách Sol 2 ngăn dưới.
3. Áp dụng quy tắc tam giác kỳ diệu
Sử dụng các tam giác tưởng tượng để ghi nhớ mối quan hệ giữa các nốt. Quy tắc chỉ dựa trên 2 tam giác, và với 2 tam giác đó, chúng ta có thể dễ định vị các nốt trên cần đàn.
Nhìn hình trên bạn dễ dàng nhận ra rằng mỗi tam giác bao gồm 3 dây (bộ ba E-D-E và bộ ba A-G-B). Với cách này bạn sẽ dễ dàng xác định tất cả các vị trí nốt nhạc trong 12 cung đầu tiên. Sau đây là vị trí các nốt F trong 12 cung đầu
4. Tập luyện đánh solo bài hát yêu thích
Chọn bài hát phù hợp trình độ: Chọn những bài hát quen thuộc với cấu trúc đơn giản như “Happy Birthday” hoặc “Twinkle, Twinkle, Little Star”.
Tập chơi từng đoạn nhỏ: Chia bài hát thành từng câu và tập chơi từng câu trước khi ghép lại toàn bộ bài.
Kết hợp Tab và Sheet Music: Sử dụng Tab để tìm vị trí nốt và Sheet Music để hiểu nhịp điệu, cao độ.
5. Xem xét từng chuỗi riêng biệt
Tập trung vào một dây mỗi lần: Học vị trí các nốt trên một dây cụ thể, sau đó chuyển sang dây tiếp theo.
Hiểu mối liên hệ giữa các nốt:
Ví dụ: Nốt G luôn cách nốt F hai phím đàn. Sử dụng quy tắc này để xác định các nốt liền kề.
Luyện tập nối chuỗi nốt: Chơi liên tiếp các nốt trên một dây theo đúng thứ tự (Đô, Rê, Mi…).
6. Mỗi lần một nốt
Chọn một nốt để học:
Ví dụ: Nốt C. Ghi nhớ vị trí nốt C trên tất cả các dây:
- Dây 5, phím 3.
- Dây 2, phím 1.
Luyện tập nhận diện nhanh:
Dành 5 phút mỗi ngày để tìm vị trí nốt đã chọn trên toàn bộ cần đàn.
Sử dụng flashcards:
Tạo thẻ flashcards với tên nốt ở một mặt và vị trí trên cần đàn ở mặt kia.
Kết luận
Học cách đọc nốt nhạc guitar là bước đầu tiên để làm chủ nhạc cụ này. Dù bạn chọn phương pháp nào – tablature hay sheet music – hãy luyện tập đều đặn và áp dụng các mẹo được chia sẻ để nâng cao kỹ năng.
Hãy bắt đầu ngay hôm nay để chinh phục âm nhạc!
Giảng viên Bùi Xuân Thanh tốt nghiệp trường Nghệ Thuật Hà Nội năm 2019. Dù tuổi đời còn khá trẻ nhưng thầy Thanh đã có đến 6 năm kinh nghiệm dạy và luyện thi thanh nhạc tại các trung tâm nhà nước và tư nhân.
